St. Dominicus, Alkmaar
Type: religieuze gebouwen
bestond van 1866 tot 1985
opname JvN 11-08-1969
Voormalige R.K. parochiekerk St. Dominicus aan de Laat in Alkmaar, gebouwd tussen 1863 en 1866 ter vervanging van een schuilkerk van de Paters Dominicanen. Dit was - na de St. Laurentiuskerk aan het Verdronkenoord - de tweede rooms-katholieke kerk in de binnenstad van Alkmaar, ontstaan na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie (1853). Beide kerkgebouwen werden ontworpen door de bekende Roermondse bouwmeester P.J.H. Cuypers (1827-1921). De St. Dominicuskerk was een belangrijk werk uit Cuypers' eerste periode (ca. 1850-'70). Het was een driebeukige kruisbasiliek met galerijen en kruisingstoren, geïnspireerd op de vroege Franse gotiek. Door het vrijwel vierkante bouwkavel, tussen de Laat en de Breedstraat gelegen, had de kerk een sterk centraliserende plattegrond en opzet. Dit was als zodanig één van de eerste voorbeelden van Cuypers' stedenbouwkundig goed ingepaste kerken op een klein en ongunstig bouwterrein, waarmee hij later nog vaak zou uitblinken. Hoofdopzichter bij de bouw was Cuypers' leerling E.J. Margry (1841-1891), voor wiens latere oeuvre dit kerkontwerp een belangrijke inspiratiebron was. In de loop van de decennia na de voltooiing werd de kerk inwendig verfraaid en beschilderd door de Amsterdamse kunstschilder Jan Dunselman (1863-1931). De inventaris was afkomstig uit het atelier Cuypers & Stolzenberg te Roermond.
Tot de inventaris behoorden onder andere een hoofdaltaar en preekstoel, ontworpen door Cuypers. Deze zijn echter in de jaren 1960 bij aanpassing van het koor aan moderne liturgische eisen uit de kerk verwijderd (zie oude en recentere interieurfoto's op pagina Wikimedia Commons).
De kerk werd in 1974 buiten gebruik gesteld, officieel wegens bouwvalligheid, vermoedelijk echter ook wegens het afgenomen aantal kerkgangers, die daarna terecht konden in de relatief nabij gesitueerde St. Laurentiuskerk, de eerdere kerk in de Alkmaarse binnenstad naar ontwerp van architect P.J.H. Cuypers.
Hierna volgde een periode van leegstand en verval. Het meubilair is na de buitengebruikstelling grotendeels verwijderd. Intussen was deze kerk in 1973 (in een grote "ronde" van belangrijke 19e-eeuwse kerkgebouwen) aangewezen tot (voorlopig) Rijksmonument. Vermoedelijk in verband hiermee hebben, na de sluiting, in het interieur consolidatiewerkzaamheden plaatsgevonden, om de constructie te verstevigen.
Intussen bestond er geen plan tot behoud, laat staan herbestemming.
Zie ook: http://reliwiki.nl/index.php/Alkmaar,_Laat_9_-_Sin ...
