Catrijnenpoort, Haarlem

De Catrijnenpoort was een waterpoort, bestaande uit de twee Catrijnentorens en de brug ertussen. De waterpoort sloot het Spaarne aan noordelijke kant af.

Schalkwijkerpoort, Haarlem

De oudste vermelding van de Schalkwijkerpoort dateert uit 1420. De poort werd rond 1633 vervangen door een nieuwe.

Raakstorens, Haarlem

De waterpoort dankt haar naam Raakstorens aan de ketting (de raaks) waarmee de doorvaart kon worden verhinderd. Tijdens het beleg werd de poort zwaar beschadigd, maar of sprake is van ingrijpend herstel of nieuwbouw is onduidelijk.

Grote Houtpoort, Haarlem

Tijdens het beleg van de Spanjaarden was de poort al zo krakkemikkig, dat de Haarlemmers de toegangsweg blokkeerden met zand, hout en puin, deels afkomstig van het bovenste deel van de poort.

Kruispoort, Haarlem

De oude Kruispoort werd tijdens het beleg van de Spanjaarden in 1573 door de Haarlemmers zelf strategisch opgeblazen - achter de toren was eerst een verdedigingsmuur opgetrokken.

St. Janspoort, Haarlem

Deze tweede Janspoort (rond 1420 moet hier al een eerdere stenen poort gestaan hebben) werd tijdens het Spaanse beleg zo ernstig beschadigd dat de Haarlemmers de poort omtrokken en tot verdedigingswerk maakten. De puinhopen werden pas 17 jaar later opgeruimd, toen een nieuwe poort gebouwd werd.

Zijlpoort, Haarlem

Deze in 1480 gebouwde (tweede) Zijlpoort doorstond het Spaanse beleg van 1572-1573 tamelijk goed, maar werd in 1628 toch vervangen.

Leidse Poort, Haarlem

De Leidse of Eendjespoort was niet de belangrijkste poort, maar onder de poort door kon je wel heel mooi omkaderd "de Grote Kerk, het belommerde Spaarne en de woelige Turfmarkt" zien liggen. Aldus C.J. Gonnet, Haarlems stadspoorthistoricus.

Kleine Houtpoort, Haarlem

De poort, ontworpen door de schilder Maarten van Heemskerck, werd een jaar voor het beleg gebouwd en is tijdens het beleg ternauwernood beschadigd. Waarschijnlijk zag de poort er zo robuust uit, dat de Spanjaarden geen eens een poging hebben ondernomen de stad aan die kant te bestormen.

Halve Maan, Haarlem

De Halve Maan was een verdedigingswerk dat in 1573 achter de deels afgebroken Kruispoort werd opgetrokken. De verbouwereerde Spanjaarden werden er, nadat ze door de Kruispoort waren gebroken, alsnog tot staan gebracht.

Goe Vrouwtoren, Haarlem

De oostelijke van de twee Catrijnentorens ging vanaf de herbouw in 1589 de Goe Vrouwtoren heten. In 1778 werd de onderbouw van de toren gebruikt om molen de Adriaan op te bouwen.

Zanderstoren, Haarlem

De ten westen van het Spaarne gelegen Catrijnentoren ging na herbouw in 1589 Zanderstoren heten.

St. Janspoort, Haarlem

De noordelijke uitbreiding van de stad maakte de Janspoort overbodig. In 1683, een kleine eeuw na haar bouw, werd de poort gesloopt.

Grote Houtpoort, Haarlem

Net als de Zijlpoort werd de Grote Houtpoort gesloopt om de stad ruimere toegangswegen te geven. Dit met oog op een grote Nijverheidstentoonstelling. De sloper betaalde het stadsbestuur 3500 gulden - veel materiaal was nog goed verhandelbaar.

Kruispoort, Haarlem

De herbouwde Kruispoort uit 1593 werd binnen een eeuw overbodig door de uitbreiding van de stad in noordelijke richting. Het precieze sloopjaar is onduidelijk, het lijkt erop dat de poort nog jaren half afgebroken als ruïne heeft bestaan.

Raampoort, Haarlem

Voor de vele lakenwevers in de Vijfhoek werd dit poortje gemaakt. Zo konden ze op de weilanden buiten de Singel hun op ramen gespannen geverfde lakenstof drogen.

Zijlpoort, Haarlem

In 1628 werd de tweede Zijlpoort toch nog vervangen door deze laatste versie, die een voorbeeld van een schier onneembaar bastion vormde.
In 1824 gesloopt ten behoeve van een Nijverheidstentoonstelling waarbij Haarlem zich als modern en toegankelijk wilde tonen.

Schalkwijkerpoort, Haarlem

Ook de Schalkwijkerpoort ging ten onder in het sloopjaar 1866. De sloop van de poort leverde het stadsbestuur nog 860 gulden op.

Deymanspoort, Haarlem

Oorspronkelijk slechts een waterpoortje, maar ten behoeve van burgermeester Dirk Deyman, die er buiten de Singel land had liggen, werd er een poort en een burg gemaakt.

Vrouwehek, Haarlem

Deze poort bestond slechts uit een hek tussen twee stenen beren met een stenen boog daarboven en een ophaalbrug.

Kennemerpoort, Haarlem

De Nieuwpoort, ook wel Kennemerpoort genoemd was een Haarlemse stadspoort. De poort werd gebouwd vanwege de stadsuitbreiding naar het noorden en diende als vervanging voor de St. Janspoort en de Kruispoort (Haarlem). De poort en de bolwerken die daar omheen lagen werden rond de periode 1860 - 1870 afgebroken vanwege de aanleg van een stadspark naar ontwerp van Jan David Zocher. Het driehoekige bovenstuk van de poort is in 1884 geplaatst in een gevel van de voormalige Gemeentelijke school voor Jongens aan de Wilheminastraat in Haarlem.

Zijlhek, Haarlem

Met het verdwijnen van de stadspoorten werden hekken neergezet om 's nachts onguur volk buiten de stad te houden en accijnzen te kunnen heffen. Het Zijlhek is in ieder geval tot 1862 blijven staan - toen werd in een raadsvergadering nog vergeefs gesuggereerd de nachtportiers te ontslaan en de stad 's nachts niet meer af te sluiten.

Dobbelstenen, Haarlem

De kommiezenhuisjes waren, na de sloop van de Grote Houtpoort, bedoeld om de plaatselijke belastingen te innen.